Βόλτα και Πικ Νικ στο άλσος Συγγρού

Το κτήµα Συγγρού βρίσκεται µέσα στον αστικό ιστό των δήµων Κηφισιάς και Αµαρουσίου και καταλαµβάνει 950 στρέµµατα καλυµµένα κυρίως από πεύκα. Αποτελεί κληροδότηµα της Ιφιγένειας Συγγρού προς την τότε Γεωργική Εταιρεία Αθηνών (1926) µε σκοπό την εκπαίδευση «καλών γεωργών και κηπουρών» και σήµερα τελεί υπό τη διαχείριση του Ινστιτούτου Γεωργικών Επιστηµών (ΙΓΕ), φορέα του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων.

Στο κτήμα Συγγρού υπάρχουν μεγάλες εκτάσεις πευκοδάσους, μικρά ελατάκια, και αμυγδαλιές, αλλά και καλλιεργήσιμα φυτά (πχ. αμπέλια). Το κτήμα οριοθετείται και υπάρχουν χαραγμένα μονοπάτια τα οποία ενδύκνεινται για περιπάτους ή ποδηλατάδες. Ένα από τα συν του, είναι ότι είναι και ιδιαίτερα καθαρό. Σπανιώς να δεις πεταγμένο σκουπιδάκι.

Ιστορία του δάσους

Στα μέσα περίπου του 19^ου αιώνα, ο Ανδρέας Συγγρός, ο γνωστός ευεργέτης, αποφασίζει να εγκατασταθεί στην Αθήνα. Αν και πολύ νέος, έχει ήδη καταξιωθεί στον επιχειρηματικό και τραπεζικό χώρο, αποκτώντας παράλληλα σημαντική κινητή και ακίνητη περιουσία. Τμήμα της τεράστιας περιουσίας του Συγγρού είναι και το Κτήμα Συγγρού, γνωστό και ως Ανάβρυτα, ονομασία που ενδεχομένως σχετίζεται με τα άφθονα νερά που αναβλύζουν στην περιοχή.

Το 1875 ο Συγγρός παντρεύεται την Ιφιγένεια Μαυροκορδάτου, χήρα Αντωνιάδη, ενώ την ίδια περίοδο πρέπει να αγόρασε και το Κτήμα στο Μαρούσι. Το γεγονός ότι στη διαθήκη του το Κτήμα δεν αναφέρεται, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι αυτό ανήκε ήδη στην Ιφιγένεια Συγγρού, πιθανότατα δε να της είχε παραχωρηθεί ως γαμήλιο δώρο.

Το Κτήμα αποτελούσε τον περιβάλλοντα χώρο μιας από τις επαύλεις του Συγγρού, την οποία συνόδευαν μία σειρά από βοηθητικά κτίρια και εγκαταστάσεις. Συγκεκριμένα, στο Κτήμα υπήρχαν επιστατικά, οικίες για τους εργάτες, στάβλοι, αμαξοστάσια, βουστάσιο, μηχανοστάσια, ελαιοτριβείο και αλευρόμυλος. Επίσης, κοντά στην έπαυλη υπήρχε μικρός ναός γοτθικού ρυθμού, το παρεκκλήσιο του Αγίου Ανδρέα.

Το σύνολο του Κτήματος με τις κτιριακές και λοιπές τεχνικές εγκαταστάσεις που βρίσκονταν σε αυτό, το μηχανικό εξοπλισμό, καθώς και τα ζώα που εκτρέφονταν εκεί περιήλθαν, σύμφωνα με τη διαθήκη της Ιφιγένειας Συγγρού που συντάχθηκε το 1921, στη «Γεωργική Εταιρεία», με ρητή επιθυμία η αξιοποίησή τους να συμβάλλει στη «μόρφωση καλών γεωργών και κηπουρών».

Το 1949, η τότε διοίκηση του Κτήματος Συγγρού εκμίσθωσε τμήμα του με τα περιεχόμενα σε αυτό κτίρια, στο ίδρυμα «Βασιλεύς Παύλος», προκειμένου να λειτουργήσει εκεί η πρότυπη Σχολή Αναβρύτων, σχολείο γενικής εκπαίδευσης. Η πράξη αυτή της εκμίσθωσης τμήματος του Κτήματος Συγγρού έγινε κατά παρέκκλιση των όρων της διαθέτιδος.

Το 1970, η «Γεωργική Εταιρεία» μετονομάστηκε σε «Ινστιτούτο Γεωπονικών Επιστημών» (Ν.Δ. 572/1970), το οποίο είναι νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, που εδρεύει στο Μαρούσι Αττικής και τελεί υπό τον έλεγχο και την εποπτεία του Υπουργείου Γεωργίας.

Μέσα στα ογδόντα περίπου χρόνια που πέρασαν από την εποχή που συντάχθηκε η διαθήκη της Ιφιγένειας Συγγρού, μεταβλήθηκαν ριζικά οι συνθήκες κάτω από τις οποίες καλείται να λειτουργήσει και να εκπληρώσει το σκοπό του το κληροδότημα. Η έντονη αστικοποίηση των όμορων ενοτήτων έχει μεταβάλει το χαρακτήρα της ευρύτερης περιοχής, από αγροτική ενδοχώρα της Αθήνας, σε πόλη με πυκνό οικιστικό ιστό και ένταση λειτουργιών. Ταυτόχρονα, η αποκλιμάκωση των γεωργικών δραστηριοτήτων στο εσωτερικό του Κτήματος και η φθορά του χρόνου, οδήγησαν στην αντίστοιχη απαξίωση των παλαιών εγκαταστάσεων (υποστατικά, κτηνοτροφικές μονάδες, συστήματα συλλογής νερού και άρδευσης, κλπ.) αλλά και στη σταδιακή εγκατάλειψη ορισμένων γεωργικών εκτάσεων. Αντίθετα, η φυσική βλάστηση του Κτήματος, παρά τις πιέσεις που δέχθηκε από πυρκαγιές, άστοχες αποψιλώσεις, διανοίξεις δρόμων και έλλειψη διαχείρισης, αναπτύχθηκε σημαντικά, δημιουργώντας ένα ενιαίο δασικό οικοσύστημα εξαιρετικής ομορφιάς, με συστάδες ιδιαίτερου ενδιαφέροντος (π.χ. δενδρώδη πουρνάρια ύψους 30μ. και ηλικίας 150 ετών). Με την πάροδο των ετών ανεγέρθηκαν μία σειρά από μικρά ή μεγάλα κτίρια για την εξυπηρέτηση λειτουργικών αναγκών που προέκυπταν, κυρίως εκπαιδευτικών.

Τέλος, ας σημειωθεί ότι το σοβαρότερο πλήγμα που δέχτηκε το οικοσύστημα του Κτήματος ήταν αυτό από την πυρκαγιά του 1981, η οποία αποτέφρωσε 407 στρέμματα δάσους.

http://youtu.be/7x6KZNq0epk