Προστατεύουμε λεμονιές και πορτοκαλιές από τους παγετώνες

Τα εσπεριδοειδή και ιδιαίτερα η πορτοκαλιά ευνοούνται από κλίμα σχετικά υγρό και θερμό, με χειμώνα ήπιο, η δε θερμοκρασία να μην κατεβαίνει κάτω από 0°C. Καλλιεργούνται όμως και σε περιοχές ημιτροπικές, όπως και σε περιοχές της Νότιας Εύκρατης ζώνης, όπου πολύ συχνά η θερμοκρασία πέφτει κάτω από 0°C, δηλαδή εκεί όπου απαντάται το φυσικό φαινόμενο των παγετών. Ιδιαίτερα στην ευρύτερη περιοχή της πόλης της Σπάρτης η πτώση παγετών είναι κάτι το σύνηθες, με διακυμάνσεις ως προς την ένταση και την έκταση των ζημιών από έτος σε έτος.  

Α. ΠΑΓΕΤΟΙ

Οι παγετοί μπορεί να είναι μέτριοι, ελαφροί η ισχυροί:

1. Ελαφροί παγετοί συμβαίνουν όταν η θερμοκρασία κατέβει από 0°C μέχρι -2°C, οπότε τα εσπεριδοειδή ζημιώνονται συνήθως ελαφρά και ιδιαίτερα οι καρποί.
2. Μέτριοι παγετοί από -2°C μέχρι -4°C, οπότε προκαλούν σοβαρές ζημιές στους καρπούς και αρκετές ζημιές στα φύλλα και στους βλαστούς των δένδρων.
3. Οι ισχυροί παγετοί κάτω των -4°C καταστρέφουν πλήρως τους καρπούς, μεγάλο τμήμα των δένδρων (κλώνοι - βραχίονες) ίσως δε και ολόκληρα τα δένδρα.
   Τα είδη των εσπ/δών παρουσιάζουν ως προς την αντοχή στους παγετούς την κατωτέρω σειρά από τα λιγότερο προς τα περισσότερο ανθεκτικά:

1. Κιτριά
2. Λεμονιά
3. Grape fruit και φράπα
4. Μανταρινιά η Κοινή
5. Πορτοκαλιά Κοινή
6. Πορτοκαλιά Βαλέντσια
7. Πορτοκαλιά NAVEL - NAVELINA - ΣΑΛΟΥΣΤΙΑΝΑ
8. Πορτοκάλια NAVEL NEW HALL (αντοχή ανεπτυγμένων δένδρων -6° C)
9. Μανταρινιά Κλημεντίνη (αντοχή ανεπτυγμένων δένδρων -7°C )
10. Μανταρινιά Σατσούμα (αντοχή έως -10°C )

 ΠΕΡΙΠΟΙΗΣΗ ΔΕΝΔΡΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΠΛΗΓΕΙ ΑΠΟ ΠΑΓΕΤΟ

1. Κλάδεμα: Οποιαδήποτε εποχή του έτους εκτός χειμώνα, κυρίως όμως άνοιξη και θέρος, πρέπει να αφαιρούνται οι ξηροί βλαστοί και κλάδοι. Αυτό ποτέ να μη γίνεται αμέσως μετά το παγετό. Στην περίπτωση ισχυρών παγετών συνιστάται το κλάδεμα να γίνεται το Καλοκαίρι , με σκοπό να έχουν εκδηλωθεί πλήρως (κατά το δυνατόν) τα ξηρά τμήματα των δένδρων που πρέπει να κοπούν.
2. Λίπανση: Τα παγετόπληκτα δένδρα πρέπει να λιπαίνονται ανάλογα με τις ζημιές που έχουν υποστεί:
   Δένδρα με ελαφρές ζημιές:  Εφόσον δεν έχει διαταραχθεί η φυσιολογική ισορροπία μεταξύ ριζών και κόμης δεν αναπτύσσονται πολλοί λαίμαργοι βλαστοί και η καρποφορία προβλέπεται κανονική. Κατά συνέπεια η λίπανση πρέπει να γίνεται όπως και στα άλλα δένδρα που δεν ζημιώθηκαν. Εκείνο που πρέπει να τονιστεί είναι ότι πρέπει να αποφεύγεται η υπερβολική αζωτούχος λίπανσης (αμμωνίες) και ιδιαίτερα μετά τη καρπόδεση, για να αποφευχθεί η όψιμη Φθινοπωρινή βλάστηση και η ανάπτυξη λαίμαργων (βλαστομανία), που εύκολα καταστρέφονται από τον παγετό και είναι  πάντα σε βάρος της καρποφορίας.
   Δένδρα με μέτριες ζημιές: Λιπαίνονται με σαφώς μικρότερες ποσότητες λιπασμάτων και ιδιαίτερα αζωτούχων τοιούτων.
   Δένδρα με σοβαρές ζημιές: Δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται αζωτούχα λιπάσματα. Η γονιμότητα των εδαφών και οι λιπάνσεις που έγιναν κατά τα προηγούμενα χρόνια επαρκούν για να εφοδιάσουν τα παγετόπληκτα δένδρα με τα αναγκαία θρεπτικά στοιχεία μέχρις ότου αποκατασταθούν.
   Μετά το παγετό παρατηρούνται συνήθως στα πληγέντα δένδρα τροφοπενίες ιχνοστοιχείων ψευδαργύρου, μαγγανίου και μαγνησίου, οι οποίες πρέπει να θεραπευθούν. Οι τροφοπενίες αυτές με την αζωτούχο λίπανση επικαλύπτονται. Δεν θεραπεύονται όμως αλλά υπάρχουν σε λανθάνουσα κατάσταση. Ιδιαίτερα να προσεχθεί η τροφοπενία Μαγνησίου, γιατί η έλλειψη του στοιχείου αυτού έχει μεγάλη σχέση με την ευπάθεια των δένδρων στους παγετούς.
3. Αρδευση: Δεν πρέπει να γίνεται άρδευση αμέσως μετά τον παγετό.
   Ανεξάρτητα με το μέγεθος των ζημιών, πολλές φορές παρατηρείται αφυδάτωση των φύλλων των δένδρων, που όμως δεν πρέπει να μας παρασύρει σε ποτίσματα. Η αφυδάτωση δεν οφείλεται στην έλλειψη νερού, αλλά στο ότι οι ρίζες λόγω χαμηλών θερμοκρασιών δεν μπορούν να απορροφήσουν αρκετό νερό και αργότερα τα ποτίσματα πρέπει να είναι περιορισμένα. Όσο μεγαλύτερη ζημιά έχει προξενηθεί στο φύλλωμα, τόσο λιγότερο νερό πρέπει να δίνεται με το πότισμα. Όπως είναι γνωστό το περισσότερο νερό που απορροφούν οι ρίζες διαφεύγει από τα φύλλα στην ατμόσφαιρα με το φαινόμενο της διαπνοής. Όσο λοιπόν λιγότερο φύλλωμα υπάρχει στο δένδρο τόσο λιγότερο νερό χάνεται με τη διαπνοή και επομένως τόσο λιγότερο το νερό που θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί κατά την άρδευση. Γιʼ αυτό το λόγο τα ποτίσματα πρέπει να είναι περιορισμένα στα παγετόπληκτα δένδρα.
4. Καταπολέμηση εχθρών ασθενειών: Όπως τα δένδρα που δεν ζημιώθηκαν από τον παγετό, έτσι με την ίδια επιμέλεια πρέπει να καταπολεμούνται οι ασθένειες και τα έντομα στα παγετόπληκτα δένδρα. Ανεξάρτητα αν παράγουν καρπούς ή όχι, πρέπει να έχουν πράσινο και απρόσβλητο φύλλωμα για να συνέλθουν συντομότερα.
   Για τον χρόνο και τον τρόπο καταπολέμησης των εχθρών και των ασθενειών είναι ανάγκη να συμβουλεύεσθε τον Γεωπόνο σας.

Παναγιώτης Παπαδάκος
Γεωπόνος