Πράσινες ταράτσες και «ζωντανοί» τοίχοι

Λάβαμε ένα ενδιαφέρον άρθρο από το περιοδικό "Πράσινο Σπίτι και Κτίριο".

Οι μελέτες και οι αριθμοί που αφορούν στα οικολογικά και οικονομικά οφέλη που μας προσφέρουν οι πράσινες ταράτσες και οι «ζωντανοί» τοίχοι, πληθαίνουν με γρήγορους ρυθμούς.

Η πράσινη ταράτσα, μειώνει τις ανάγκες για κλιματισμό ενός κτιρίου τους καλοκαιρινούς μήνες, ανάλογα με τα επιμέρους χαρακτηριστικά του, από 50 έως 90%. Η θερμοκρασία στην επιφάνεια της στέγης ενός κτιρίου με πράσινη στέγη δεν ξεπερνά τους 25-30 βαθμούς Κελσίου, ακόμα και το καλοκαίρι, ενώ η αντίστοιχη ενός συμβατικού κτιρίου, μπορεί να φτάσει τους 75 βαθμούς. Στο Λονδίνο και τη Σαγκάη, μόνο μέσα στο έτος 2008, φυτεύτηκαν 100.000m² πράσινων στεγών. Στη Γαλλία, φυτεύονται κάθε χρόνο 1.000.000m² ετησίως, ενώ στη Γερμανία 11.000.000! Οι αριθμοί καταδεικνύουν εμφανώς τις τεράστιες επενδύσεις που γίνονται πλέον στην πράσινη ανάπτυξη και τη σοβαρότητα με την οποία αντιμετωπίζουν οι πολίτες το φαινόμενο της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Τα οικονομικά οφέλη της οικοστέγης

• Μείωση της απώλειας θερμότητας τους χειμερινούς μήνες
• Μείωση του κόστους θέρμανσης και ψύξης έως 50%
• Μείωση της θερμοκρασίας της επιφάνειας της στέγης έως 45-50ο
• Μείωση των εργασιών συντήρησης του κτιρίου
• Άμεση απόδοση της επένδυσης
• Αύξηση της εμπορικής αξίας του ακινήτου
• Διπλασιασμός της διάρκειας ζωής της θερμομόνωσης της στέγης από τα 30 χρόνια, με συμβατική μόνωση, στα 60 χρόνια  Φυτεμένα Δώματα Ως Φυτεμένο Δώμα, ή αλλιώς φυτεμένη στέγη, πράσινη στέγη, οροφόκηπος και greenroof, ορίζεται το σύνολο ή τμήμα της επιφάνειας δώματος, στέγης, εξώστη κτλ, όπου πραγματοποιούνται παρεμβάσεις για την εγκατάσταση βλάστησης. Το φυτεμένο δώμα αποτελείται από πολλά στρώματα εξειδικευμένων υλικών, τα οποία είναι σε γενικές γραμμές, η βάση της εγκατάστασης, το δίκτυο αποστράγγισης, το υπόστρωμα και η βλάστηση. Διακρίνονται τρεις τύποι φυτεμένης στέγης, ο εκτατικός ο εντατικός και ο ημιεντατικός.
• Εκτατικός: Αποτελεί την πιο ενδεδειγμένη εφαρμογή για ελληνικά κτίρια σε σχέση με τους άλλους τύπους καθώς συγκεντρώνει τα περισσότερα πλεονεκτήματα αναλογικά με τις κλιματολογικές συνθήκες, το κόστος εγκατάστασης και συντήρησης. Το βάθος του υποστρώματος ανέρχεται μόλις σε 2-15cm, το οικολογικό όφελος είναι υψηλό, η βλάστηση που υποστηρίζει είναι κυρίως ποώδης, ενώ χρειάζεται ελάχιστη φροντίδα και συντήρηση.
• Εντατικός: Ο εντατικός τύπος συνίσταται στη δημιουργία ενός ολόκληρου κήπου στην ταράτσα ενός κτιρίου. Το αποτέλεσμα είναι πολύ εντυπωσιακό, όμως το κόστος του είναι αρκετά αυξημένο, καθώς για την κατασκευή του απαιτείται ειδική στατική μελέτη (το βάρος του ανέρχεται στα 150-800kg/m²), χρειάζεται υπόστρωμα μεγάλου βάθους (0.15–1.5m) και έχει υψηλό κόστος συντήρησης. Επίσης, χρειάζεται πολύς χρόνος για την απόσβεση της επένδυσης. Παρ? όλα αυτά, η τελική του μορφή αποτελεί μια φυσική όαση στο αστικό τοπίο, καθώς τοποθετούνται δέντρα, μονοπάτια, στοιχεία νερού και συστήματα σκίασης κτλ
• Ημιεντατικός: Ο τύπος αυτός συνδυάζει στοιχεία και από τους δύο παραπάνω τύπους, ενώ σ? αυτήν την κατηγορία ενδείκνυται περισσότερο, για τα ελληνικά δεδομένα, ο ημιεντατικός που τείνει προς τον εκτατικό τύπο. Βασική προϋπόθεση για την τοποθέτηση πράσινης στέγης είναι κυρίως η στατική ικανότητα του κτιρίου να συγκρατήσει το βάρος της κατασκευής. Κατά τα άλλα, είναι μια ασφαλής και πολύ ωφέλιμη εφαρμογή για όλους τους τύπους των κτιρίων.

Επιλογή βλάστησης Το είδος της βλάστησης που θα επιλεγεί για κάθε φυτεμένη ταράτσα εξαρτάται από το βάθος του υποστρώματος που μπορεί να αντέξει το κτίριο, ο τρόπος κατασκευής του δώματος / στέγης, οι περιβαλλοντικές συνθήκες, καθώς και το όριο του κόστους κατασκευής. Επίσης, θα πρέπει να ληφθούν υπ? όψιν, το επιθυμητό λειτουργικό και ενεργειακό αποτέλεσμα, αλλά και η αισθητική αντίληψη του εκάστοτε ενδιαφερόμενου. Ενδεικτικά, μπορούν να φυτευτούν διαφόρων ειδών άνθη, αρωματικά φυτά, βότανα, μεσογειακά φυτά εδαφοκάλυψης και χλοοτάπητας. 

Τα οικολογικά οφέλη της οικοστέγης • Αύξηση του ποσοστού της βλάστησης στο αστικό τοπίο και δημιουργία φυσικού περιβάλλοντος για την αστική χλωρίδα και πανίδα • Μείωση της ατμοσφαιρικής θερμοκρασίας • Βελτίωση της ποιότητας του αέρα, μέσω της απορρόφησης των αιωρούμενων σωματιδίων • Εμπλουτισμός της ατμόσφαιρας με οξυγόνο, μέσω της φωτοσύνθεσης • Κατάργηση του φαινομένου των «θερμικών νησίδων» • Προστασία από την υπερχείλιση των υδάτων στις καταιγίδες • Προστασία από την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία • Πυροπροστασία • Ηχομόνωση • Μείωση της ποσότητας των υδάτων που απορρέει στο σύστημα των αποχετευτικών αγωγών

Πράσινοι «ζωντανοί» τοίχοι Αν η ιδέα ενός πράσινου τοίχου σας φαίνεται καινούρια, θυμηθείτε τους Κρεμαστούς Κήπους της Βαβυλώνας, οι οποίοι έμειναν στην ιστορία ως ένα τεχνολογικό επίτευγμα και ένα αισθητικό θαύμα. Η ιδέα των κρεμαστών κήπων εφαρμόστηκε και από άλλους λαούς, όπως είναι οι Βίκινγκς, ενώ οι στέγες με το πατημένο χώμα που χρησιμοποιούνταν στα νησιώτικα παραδοσιακά κτίσματα στην περιφέρεια της Μεσογείου, εξυπηρετούν την ίδια λογική. Στη σύγχρονη εποχή, ο Γάλλος βοτανολόγος και ερευνητής Πάτρικ Μπλανκ, θεωρείται ο «εφευρέτης» του πράσινου «ζωντανού» τοίχου. Οι συνεργασίες του με πληθώρα ιδιωτικών και δημοσίων φορέων όπως μουσεία, σχολεία, αεροδρόμια, δημόσια κτίρια, εμπορικά κέντρα κ.α., καθώς και οι μεγάλης έκτασης και υψηλής αισθητικής αξίας εφαρμογές του, καθιστούν τους πράσινους τοίχους ένα μεγάλο επίτευγμα στο τομέα των κτιριακών κατασκευών και της οικολογικής διακόσμησης. Οι πράσινοι τοίχοι παρουσιάζουν τα προαναφερθέντα πλεονεκτήματα των φυτεμένων δωμάτων, ενώ επιπρόσθετα, προσφέρουν οπτική απομόνωση, μπορούν να κοστίσουν λιγότερο και δεν απαιτούν πολύ χώρο, συντήρηση και περιποίηση.

Με την εγκατάσταση πράσινης ταράτσας επιτυγχάνεται η μείωση της θερμοκρασίας της επιφάνειας της στέγης έως 45-50 βαθμούς και η αύξηση της εμπορικής αξίας του ακινήτου.

Κατηγορίες Διακρίνονται δύο ειδών εφαρμογές: οι πράσινες προσόψεις και οι «ζωντανοί» τοίχοι. Οι πράσινες προσόψεις αποτελούνται κυρίως από αναρριχώμενα φυτά, τα οποία μεγαλώνουν απευθείας πάνω στο κτίριο ή σε ειδικές κατασκευές, μια εικόνα που συναντάται συχνά στην Ελλάδα. Οι «ζωντανοί» τοίχοι είναι μια κατασκευή που αποτελείται από σειρές κυψελών, μέσα στις οποίες τοποθετούνται τα φυτά και είναι κατάλληλες, τόσο για εσωτερικούς, όσο και εξωτερικούς χώρους. Ο αριθμός των κυψελών εξαρτάται από το μέγεθός τους και την επιφάνεια που καλύπτουν, ενώ αλλάζονται όταν φθείρονται ή όταν έχουν καλύψει το μέγιστο του χρόνου ζωής τους. Συνήθως χρησιμοποιούνται κυψέλες διαστάσεων μήκους 1m, πλάτους 0.5m, βάθους 0.12m. και βάρους 88kg/ m², οι οποίες στηρίζονται σε ειδικό πλαίσιο και μέσα τους τοποθετούνται σειρές διαφόρων φυτών.

Ξέρατε οτι... Μόλις 1,5 τετραγωνικό μέτρο φυτεμένης στέγης παράγει αρκετό οξυγόνο για να καλύψει τις ετήσιες ανάγκες ενός ενήλικα σε καθαρό αέρα;

Η βλάστηση Οι φυτικοί τοίχοι είναι έτσι διαμορφωμένοι, ώστε να διατηρούν την ισορροπία μεταξύ νερού και αέρα στο υπόστρωμα, κάτι που κάνει ιδανικές τις συνθήκες για την ανάπτυξη των φυτών και τους επιτρέπει να αναπτύσσονται, τόσο οριζόντια, όσο και κάθετα, καλύπτοντας έτσι όλη την επιφάνεια των κυψελών. Παρ? όλα αυτά, το βάρος των φυτών εξαρτάται από το είδος και την ηλικία τους, αλλά όταν τα φυτά αναπτυχθούν πλήρως δεν θα πρέπει να ξεπεράσουν τα 12kg ανά m² για φυτά όπως το γρασίδι και τα 24kg ανά m² για τα υπόλοιπα. Τα είδη των φυτών που ευδοκιμούν στους φυτικούς τοίχους είναι πάρα πολλά, αλλά κυρίως είναι εδαφοκαλυπτικά, λόγω της γρήγορης εξάπλωσης τους πάνω στις επιφάνειες. Επιλέγονται ύστερα από ειδική μελέτη και ποικίλουν από γρασίδι, μέχρι θάμνους χαμηλής ανάπτυξης και άγρια ανθοφόρα φυτά. Καθώς μεταβάλλουν, είτε το χρώμα του φυλλώματος τους είτε τα άνθη τους σε σχέση με την περίοδο του χρόνου, αποτελούν ένα φυσικά μεταβαλλόμενο καμβά φυσικής αισθητικής στο αστικό περιβάλλον.

Τα Οφέλη Στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης, εκτός από την οικολογική μας συνείδηση στην εγκατάσταση πράσινων ταρατσών και τοίχων μας οδηγεί και η τσέπη μας. Όλα τα επί μέρους οφέλη, αποδίδουν χρηματικά ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εφαρμογής και του κτιρίου, π.χ. τις απώλειες ενέργειας του κτίσματος, το ποσοστό της επιφάνειας της ταράτσας που έχει φυτευτεί, τις τοπικές κλιματολογικές συνθήκες κ.τ.λ. Εκτός των οικονομικών, τα οικολογικά οφέλη είναι εξίσου ιδιαίτερα αξιόλογα.