Νέες μονάδες για την επαναχρησιμοποίηση των ηλεκτρονικών αποβλήτων

Δύο νέες μονάδες για την διαλογή και την διαχείριση των ανακυκλώσιμων προϊόντων ηλεκτρολογικού εξοπλισμού αναμένεται σύντομα να λειτουργήσουν στην Ελλάδα.

Πρόκειται για δύο Κέντρα Διαλογής και Ταξινόμησης στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Βασική δραστηριότητα των Κέντρων θα είναι η συγκέντρωση, η διαλογή και η ταξινόμηση των ΑΗΗΕ, ανάλογα με την κατάστασή τους, με σκοπό να ακολουθήσει προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση ή επεξεργασία.

Συγκεκριμένα, προβλέπεται τα Κέντρα να παραλαμβάνουν και να διαχειρίζονται τις πιο αξιοποιήσιμες κατηγορίες συσκευών ως προς την προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, οι οποίες είναι μικρού μεγέθους συσκευές συμπεριλαμβανομένου εξοπλισμού πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών.

Ξεκινά το καινοτόμο και πολλά υποσχόμενο έργο υπό τον τίτλο ReWeee, που ενέκρινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE+, με τη σύμπραξη φορέων του ιδιωτικού και δημοσίου τομέα. Όπως το όνομα του έργου υποδηλώνει, πρόκειται για ένα έργο που για πρώτη φορά στην Ελλάδα, με οργανωμένο και συλλογικό τρόπο, θέτει τις βάσεις της πρόληψης και επαναχρησιμοποίησης, με αφετηρία τα Απόβλητα Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού (ΑΗΗΕ).

Λόγω της προόδου της τεχνολογίας και της μείωσης του κόστους παραγωγής, τα ηλεκτρικά είδη εξαπλώνονται παγκοσμίως, με συνέπεια τη ραγδαία αύξηση των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων και τη σημαντική επιβάρυνση του περιβάλλοντος από αυτά. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα τελευταία χρόνια η ετήσια ποσότητα των ΑΗΗΕ παγκοσμίως ξεπερνά τους 35 εκατ. τόνους. Στην ΕΕ η ετήσια αύξηση ΑΗΗΕ κυμαίνεται από 3% έως 5% και είναι τριπλάσια σε σύγκριση με τα άλλα στερεά απόβλητα. Η ανακύκλωση μέχρι σήμερα αποτελεί την πρώτη λύση στην αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος. Στην Ελλάδα η Ανακύκλωση Συσκευών ΑΕ έχει επιδείξει στα 11 χρόνια λειτουργίας της σημαντικό έργο. Μόνο το 2015 το οργανωμένο σύστημα συλλογής, μεταφοράς και επεξεργασίας που έχει οργανώσει και συντονίζει η εταιρεία διαχειρίστηκε με ορθό περιβαλλοντικά τρόπο 48,000 τόνους ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων.

Ωστόσο, στην ιεραρχία της διαχείρισης των αποβλήτων, η επαναχρησιμοποίηση προηγείται της ανακύκλωσης, καθώς με την πρακτική αυτή επιμηκύνεται η ζωή των προϊόντων και προλαμβάνεται η δημιουργία αποβλήτων, με αποτέλεσμα να μεγιστοποιούνται τα οφέλη για το περιβάλλον, όπως η εξοικονόμηση φυσικών πόρων κι ενέργειας και ο περιορισμός της ρύπανσης.

Παρότι σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν μεμονωμένες ατομικές και συλλογικές πρωτοβουλίες επαναχρησιμοποίησης, ανταλλαγής ή δωρεάς προϊόντων, δεν υπάρχει ένα ενιαία οργανωμένο σύστημα επαναχρησιμοποίησης για κάποια κατηγορία προϊόντων. Το ReWeee έρχεται να καλύψει το κενό αυτό στην κατηγορία των ηλεκτρικών συσκευών, με πρακτικές που θα εφαρμοστούν για πρώτη φορά. Σκοπός των εμπνευστών του έργου είναι οι πρακτικές που θα ακολουθηθούν να αποτελέσουν πρότυπο για την διάδοση της επαναχρησιμοποίησης ηλεκτρικών συσκευών σε όλη τη χώρα.

Ειδικότερα, στο πλαίσιο του Έργου θα λειτουργήσουν στην Ελλάδα δύο Κέντρα Διαλογής και Ταξινόμησης (ΚΔΤ) ΑΗΗΕ στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Βασική δραστηριότητα των Κέντρων θα είναι η συγκέντρωση, η διαλογή και η ταξινόμηση των ΑΗΗΕ, ανάλογα με την κατάστασή τους, με σκοπό να ακολουθήσει προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση ή επεξεργασία. Συγκεκριμένα, προβλέπεται τα ΚΔΤ να παραλαμβάνουν και να διαχειρίζονται τις πιο αξιοποιήσιμες κατηγορίες συσκευών ως προς την προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, οι οποίες είναι μικρού μεγέθους συσκευές συμπεριλαμβανομένου εξοπλισμού πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών. Οι κατηγορίες ΑΗΗΕ που θα παραλαμβάνονται στο πρόγραμμα θα οριστικοποιηθούν μετά την εκπόνηση μελέτης σκοπιμότητας. Στα ΚΔΤ πρόκειται να πραγματοποιηθεί σειρά εκδηλώσεων κατά τις οποίες θα επισκευάζονται συσκευές με απλές τεχνικές, ώστε οι κάτοχοί τους να γνωρίσουν πώς να ανταπεξέρχονται μόνοι τους σε παρόμοιες μικροβλάβες στο μέλλον.

Η επαναχρησιμοποίηση έχει σημαντικό κοινωνικό ρόλο, καθώς προσφέρει καλής ποιότητας μεταχειρισμένες συσκευές σε όσους έχουν δυσκολία να διαθέσουν χρήματα για την αγορά νέων. Για το λόγο αυτό το ReWeee προβλέπει την ανάπτυξη μιας διαδικτυακής πλατφόρμας για τη δωρεά και ανταλλαγή ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών. Στην πλατφόρμα αυτή θα υπάρχει η δυνατότητα συμμετοχής από νοικοκυριά, επιχειρήσεις και δημόσιες υπηρεσίες.

Παράλληλα, θα αναπτυχθεί Φόρουμ Διαβούλευσης, στο οποίο θα συμμετέχουν οργανισμοί, φορείς και παράγοντες στην Ελλάδα που σχετίζονται με τα ΑΗΗΕ. Το Φόρουμ θα εξετάζει, θα αναλύει και θα προωθεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης του έργου θέματα σχετικά με την πρόληψη των ΑΗΗΕ και την προετοιμασία τους για επαναχρησιμοποίηση.

Το έργο ReWeee θα ολοκληρωθεί στα μέσα του 2019 και φιλοδοξεί να γίνει η απαρχή για την εφαρμογή παρόμοιων μοντέλων επαναχρησιμοποίησης ηλεκτρικών συσκευών όχι μόνο σε ολόκληρη την επικράτεια, αλλά και την υπόλοιπη Ευρώπη. Στο έργο συμμετέχουν, ως συντονιστής δικαιούχος, το Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης ΑΗΗΕ Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε,. και ως Συνδικαιούχοι, ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης, η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, το Πράσινο Ταμείο, το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο και ο ευρωπαϊκός οργανισμός RREUSE.

Προς τους συντάκτες: Το προφίλ των εταίρων του έργου Life ReWeee

Συντονιστής δικαιούχος

Η Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε. είναι εγκεκριμένος φορέας για τη λειτουργία του Συλλογικού Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης των Αποβλήτων Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) στην Ελλάδα. Είναι ιδιωτική εταιρία μη επενδυτικού χαρακτήρα και μη επιδίωξης κερδών, έχει χαρακτήρα οργανωτικό και ελεγκτικό και λειτουργεί μέσα στο πλαίσιο των οδηγιών της Κοινότητας, οι οποίες έχουν μεταφερθεί στο Ελληνικό Δίκαιο. Οι οικονομικοί πόροι της εταιρείας προέρχονται από τις εισφορές των συμβεβλημένων επιχειρήσεων που παράγουν, εισάγουν και μεταπωλούν ηλεκτρικό και ηλεκτρονικό εξοπλισμό. Με τη συμμετοχή τους στην ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΥΣΚΕΥΩΝ Α.Ε., οι επιχειρήσεις αυτές εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους σχετικά με την εναλλακτική διαχείριση των ΑΗΗΕ. Ουσιαστικό αντικείμενο της Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε. είναι η εναλλακτική διαχείριση αποβλήτων ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού δηλαδή η συλλογή, η μεταφορά, η προσωρινή αποθήκευση, ο διαχωρισμός και η επεξεργασία των ΑΗΗΕ και των κατασκευαστικών τους στοιχείων, με τελικό στόχο την απομάκρυνση των επιβλαβών για το περιβάλλον ουσιών και την επανένταξη των αξιοποιήσιμων υλικών ως πρώτη ύλη στην παραγωγή νέων προϊόντων.

Συνδικαιούχοι

Ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης είναι ο αρμόδιος φορέας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Υ.Π.ΕΝ) για το σχεδιασμό και την εφαρμογή της πολιτικής για την Εναλλακτική Διαχείριση (πρόληψη, προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, συλλογή, μεταφορά, αποθήκευση, ανακύκλωση και ανάκτηση) αποβλήτων στην Ελλάδα, έτσι ώστε αυτά να αξιοποιούνται και να εκτρέπονται από το ρεύμα των αποβλήτων που οδηγείται σε χώρους τελικής διάθεσης. Είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ) μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, με πλήρη διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια και υπεύθυνος φορέας για την έγκριση και την εποπτεία των εθνικών συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης ανά προϊόν στο πλαίσιο της εφαρμογής της διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού, καθώς και για τον έλεγχο της πορείας της Ελλάδας στον τομέα της ανακύκλωσης.

H Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης από το 1990 προωθεί την πρόληψη, την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση και τη βιώσιμη διαχείριση των αποβλήτων, των φυσικών πόρων και τη βιώσιμη ανάπτυξη σε τοπικό, εθνικό, Ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, μέσω υλοποίησης δράσεων και προγραμμάτων πρόληψης, μείωσης, αξιοποίησης & ανακύκλωσης αποβλήτων και την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση πολιτών καθώς και με συνεχή συμμετοχή στη διαβούλευση για την εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Το Πράσινο Ταμείο είναι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) εποπτευόμενο από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Σκοπός του Πράσινου Ταμείου είναι η ενίσχυση της ανάπτυξης μέσω της προστασίας του περιβάλλοντος με τη διαχειριστική, οικονομική, τεχνική

και χρηματοπιστωτική υποστήριξη προγραμμάτων, μέτρων, παρεμβάσεων και ενεργειών που αποβλέπουν στην ανάδειξη και αποκατάσταση του περιβάλλοντος, η στήριξη της περιβαλλοντικής πολιτικής της χώρας και η εξυπηρέτηση του δημόσιου και κοινωνικού συμφέροντος μέσω της διοίκησης, διαχείρισης και αξιοποίησης των πόρων του.

Το RREUSE είναι o ευρωπαϊκός οργανισμός που εκπροσωπεί τα εθνικά και περιφερειακά δίκτυα των κοινωνικών επιχειρήσεων στην Ε.Ε. που δραστηριοποιούνται στον τομέα της επαναχρησιμοποίησης, επισκευής και ανακύκλωσης. Σήμερα το RREUSE εκπροσωπεί περίπου 77.000 εργαζόμενους και πάνω από 60.000 άτομα επανεντασσόμενα στην αγορά εργασίας από 30 οργανώσεις-μέλη που δραστηριοποιούνται σε 16 χώρες της Ε.Ε. Ο Οργανισμός συμμετέχει ενεργά στη διαδικασία διαμόρφωσης της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της Ε.Ε., κυρίως όσον αφορά στις πολιτικές για τα προϊόντα και τα απόβλητα, ώστε να διαμορφωθούν οι καλύτερες δυνατές νομικές προϋποθέσεις για την προώθηση της πρόληψης στη δημιουργία αποβλήτων, της επαναχρησιμοποίησης, της επισκευής και της ανακύκλωσης.

To Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο (HUA) είναι ένα ευέλικτο και δυναμικό Πανεπιστήμιο που ειδικεύεται σε θέματα που αφορούν στην ποιότητα ζωής και την αειφορία, συμπεριλαμβανομένων όλων των πτυχών της διαχείρισης αποβλήτων. Ο λόγος επιστημονικών δημοσιεύσεων ανά διδάσκοντα το κατατάσσουν στην 3η καλύτερη θέση στην Ελλάδα, ενώ την τελευταία δεκαετία υλοποιήθηκαν σε αυτό πάνω από 300 ερευνητικά προγράμματα, δίνοντας και πάλι έναν από τους υψηλότερους δείκτες έργων ανά διδάσκοντα στη χώρα. Μέσω των προγραμμάτων αυτών, το HUA έχει δημιουργήσει ένα εκτεταμένο, υψηλής ποιότητας δίκτυο συνεργασιών με άλλα ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα και τον ιδιωτικό τομέα, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.